Çalışma izni, Türkiye'de yabancıların yasal olarak çalışabilmesi için gereken resmî izindir. Bu izin, 6735 Sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu kapsamında düzenlenmiştir ve Türkiye'deki işverenlerle yabancı çalışanlar arasındaki iş ilişkisine resmiyet kazandırır. Türkiye'de çalışma izinleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilmekte ve bu izinler yabancı uyruklu bireylerin çalışabilmesi için zorunlu kılınmaktadır.

Süreli Çalışma İzni

Süreli çalışma izni, belirli bir işveren altında ve önceden belirlenmiş bir işkolunda çalışma koşuluyla, ilk talepte en fazla bir yıl süreyle verilmektedir. Bu izin, iş ya da hizmet sözleşmesinin belirlenen süresini geçmemek üzere, yalnızca belirlenen iş yerlerinde ya da aynı sektördeki iş yerlerinde çalışma imkânı tanır.

Uluslararası İşgücü Kanunu'nun 10/1 maddesine göre, "Başvurunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, gerçek veya tüzel kişiye ya da kamu kurum veya kuruluşuna ait belirli bir iş yerinde veya bunların aynı işkolundaki iş yerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok bir yıl geçerli çalışma izni verilir."

Süreli çalışma iznine ilişkin olarak, başlangıç süresinin sona ermesinden sonra uzatma başvurusunda bulunmak mümkündür. Bu uzatma başvurusu, eğer kabul edilirse, yabancı uyruklu çalışana aynı işveren çatısı altında, ilk uzatma için en fazla iki yıl, sonraki uzatmalar için ise üç yıla kadar çalışma izni sağlanabilir.

Süresiz Çalışma İzni

Türkiye'de sınırsız süreyle çalışma imkânı tanıyan süresiz çalışma izni, uzun dönem ikamet izni olan veya en az sekiz yıl yasal çalışma iznine sahip yabancı uyruklu bireylere verilmektedir. Bu izin türü, alındığı tarihten itibaren her beş yıl sonunda güncellenmesi gereken belgeleri içerir. Güncelleme işlemleri, iznin verildiği tarihten itibaren beş yıl dolmadan önceki altı ay içinde ve her durumda sürenin sona ermesinden önce gerçekleştirilmelidir. Bununla birlikte, süresiz çalışma izni sahipleri dahi, Türk vatandaşlarına özgü kabul edilen ve yabancıların yapması yasaklanmış belirli iş ve meslekleri yapamazlar. Bu, Türkiye'de çalışma izinleriyle ilgili düzenlemelerin hem fırsatları hem de kısıtlamaları içerdiğini göstermektedir.

Bağımsız Çalışma İzni

Türkiye'de "Bağımsız Çalışma İzni", yabancı uyruklu bireylerin Türkiye'de kendi adlarına bağımsız bir şekilde çalışmalarına olanak tanıyan bir izin türüdür. Bu izinle, yabancılar kendi işlerini kurabilir veya serbest meslek sahibi olarak çalışabilirler. Bağımsız çalışma izni alabilmek için, bireylerin Türkiye'de belirli bir süre ikamet etmiş olmaları, sektörlerindeki ihtiyaç ve kendi alanlarındaki uzmanlık düzeyleri gibi çeşitli kriterleri karşılamaları gerekmektedir.

Çalışma izni almak için öncelikle çalışan adayı yabancıların ilgili Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine çalışma izni ve vizesi başvurusu yapmaları gerekmektedir. Ancak Türkiye'de bulunan yabancının geçerliliği devam eden en az 6 ay süreli ikamet izni varsa çalışma izin başvurusu yurt içi başvurusu olarak da yapılabilir.

Yurt İçi Başvurusu

Türkiye'de ikamet eden yabancı vatandaşlar için, ülke dışındaki Türk konsolosluklarına başvurarak çalışma izni alma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, çalışma izni alabilmek için, söz konusu yabancı vatandaşların en az altı ay süreli geçerli bir ikamet iznine sahip olmaları gerekmektedir.

Yurt Dışı Başvurusu

Çalışma izni başvuruları, yabancı vatandaşların kendi ülkelerinde ya da yasal olarak ikamet ettikleri ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti'nin büyükelçilikleri veya başkonsolosluklar aracılığıyla gerçekleştirilir. Eğer yabancı bir işverenin bünyesinde çalışacaksa, adayın ilk adım olarak ilgili büyükelçilik veya başkonsolosluklarda çalışma vizesi için başvuruda bulunması ve referans numarası alması gerekmektedir. Bu başvurunun ardından, işveren tarafından istenilen belgelerin ve bilgilerin sisteme yüklenmesi ve başvurunun onaylanması gerekmektedir. Bu işlemler tamamlandığında çalışma izni başvurusu nihai olarak gerçekleşmiş olur. Eğer yabancı bir işverenle çalışmayacaksa, başvuru süreci yalnızca ilgili büyükelçilik veya başkonsolosluklara gerekli belge ve bilgilerin sunulması ve sisteme yüklenerek onaylanmasıyla tamamlanır.

Önemli bir nokta olarak, yurt dışından yapılan çalışma izni başvuruları sonucunda izin verilirse, bu izin sahibinin iznin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye'ye giriş yapması gerektiğidir. Aksi takdirde, Türkiye'ye giriş yapmayan yabancıların çalışma izinleri iptal edilir.

• Güncel tarihle imzalanmış iş sözleşmesi
• Pasaport
• Diploma
• Biyometrik fotoğraf
• İletişim bilgileri
• Referans numarası
• Bonservis

• Kurumlar Vergisi Beyannamesi
• Son döneme ait Geçici Vergi Beyannamesi
• Ticaret Sicili Gazetesi
• Faaliyet Belgesi
• SGK'dan alınacak "SGK Borcu Yoktur" yazısı
• Vergi Dairesinden alınacak "Vergi Borcu Yoktur" yazıda talep edilebilmektedir.
• SGK Tahakkuk Fişi ve Sigortalı Hizmet Listesi

• Çalışma izni talep edilen iş yerinde en az 5 (beş) T.C. vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması hâlinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır. Aynı iş yerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı beş T.C. vatandaşı istihdamı aranacaktır.
• İş yerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD doları olması gerekmektedir.
• Dernek ve vakıflarda çalışacak yabancılara ilişkin izin taleplerinde 2'nci madde, yabancı devlet havayollarının Türkiye temsilciliklerinde, eğitim sektörü ve ev hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ise, 1'inci ve 2'nci maddeler uygulanmayacaktır.
• İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL'den az olmamak üzere sermaye payının en az yüzde 20 olması zorunludur.

• Bakanlığımızca verilmiş bir çalışma izninin süresinin uzatılabilmesi için; mevcut çalışma izninin bittiği tarihten geriye doğru en fazla altmış gün (60) önceden veya izin süresi sona ermeden uzatma başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Çalışma izninin süresinin bitiminden sonra yapılan süre uzatım başvuruları ilk başvuru usul ve esaslarına tabi olarak değerlendirilir.
• Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, 6735 sayılı Kanun'un 7'nci maddesine göre yapılacak uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilebilir. Farklı bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvurular ilk başvuru usul ve esaslarına tabi olarak değerlendirilir.
• Çalışma izninin uzatılması talebi ilk başvuruda olduğu gibi e-devlet üzerinden elektronik ortamda yapılır.

• Türkiye'den ihraç edilen ya da Türkiye'ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla veya Türkiye'ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye'de arızalanan araçların tamiri amacıyla gelecek yabancılar toplam üç aya kadar,
• Sınır ötesi hizmet sunucusu yabancılar üç aya kadar,
• 6102 sayılı Kanuna göre kurulmuş anonim şirketlerin Türkiye'de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyeleri ve diğer şirketlerin yönetici sıfatı olmayan ortakları ile bu şirketlerde ortak olmayıp en üst seviyede temsil ve ilzama yetkili olan Türkiye'de çalışacak yabancılar üç aya kadar,
• Yurt dışında yerleşik olup İçişleri veya Dışişleri Bakanlığınca Türk soylu olduğu bildirilenlerden Türkiye'de çalışacaklar üç aya kadar,
• Sportif faaliyetler kapsamında çalışacak yabancılar dört aya kadar,
• Türk üniversiteleri ile yabancı ülkelerdeki üniversiteler arasında yapılmış ve Yükseköğretim Kurulunca onaylanmış öğrenci değişim programları kapsamında staj yapacak yabancılar dört aya kadar,
• Genel Müdürlükçe belirlenen mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacak yabancılar altı aya kadar,
• Belgeli turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve sirklerde çalışacak yabancılar altı aya kadar,
• Ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında Türkiye'ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilen yabancılar altı aya kadar,
• Tur operatörü temsilcisi olarak çalışacak yabancılar sekiz aya kadar,
• Genel Müdürlükçe uygun görülen uluslararası stajyer öğrenci değişimi, yeni mezun stajyer değişimi veya gençlik değişimi programları kapsamında staj yapacak yabancılar on iki aya kadar,
• Üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına araştırma yapmak veya bilgi ve görgülerini artırmak amacıyla gelen yabancılar eğitim süresiyle sınırlı olmak kaydıyla ve her halükârda iki yıla kadar,
• Gençlik ve Spor Bakanlığı veya Türkiye Futbol Federasyonunun uygun görüşü olması kaydıyla spor meşruhatlı vize ile Türkiye'ye gelen profesyonel yabancı sporcu ve antrenörler ile spor hekimi, spor fizyoterapisti, spor mekanisyeni, spor masözü veya masörü ve benzeri spor elemanı yabancılar spor federasyonları ve spor kulüpleri ile olan sözleşmeleri süresince,
• Gemi adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşme'nin I/10 Kuralına göre devletlerle yapılan ikili protokoller gereği, ilgili idareden Uygunluk Onayı Belgesi almış Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde görev yapan yabancı gemi adamları iş veya hizmet sözleşmesi süresince,
• Türkiye Avrupa Birliği Mali İş birliği Programları kapsamında yürütülen program veya projelerde görevlendirilen yabancılar görevleri süresince,
• Türkiye'de bir örgün öğretim programına kayıtlı yabancı öğrencilerden ilgili mevzuat gereği mesleki eğitim kapsamında bir işveren yanında staj yapması zorunlu olanlar zorunlu staj süresince,
• Yabancı ülkelerin Türkiye'deki diplomatik ve konsüler temsilciliklerinin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren okullarda, kültür kurumlarında ve din kurumlarında görevli yabancılar görevleri süresince,
• Yabancı ülkelerin Türkiye'deki diplomatik ve konsüler temsilciliklerinde diplomatik kadro üyesi, konsolosluk memuru, idari ve teknik kadro üyesi ve konsolosluk hizmetlisi, Türkiye'deki uluslararası kuruluşlarda uluslararası memur ve idari ve teknik personel olarak görev yapan kişilerin özel hizmetinde çalışan yabancılar iş veya hizmet sözleşmeleri süresince,
• Millî Savunma Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren askeri fabrika ve tersaneler ile Makina ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi bünyesinde çalışacak yabancılar iş veya hizmet sözleşmeleri süresince,
• 18/6/2017 tarihli ve 7034 sayılı Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kuruluşu Hakkında Kanunla kurulan Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi bünyesinde çalışacak yabancı uyruklu personel, araştırmacı veya yöneticiler iş sözleşmeleri süresince,
• 26/4/2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği uyarınca uzmanlık eğitimi alan yabancılar eğitimleri süresince, çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilir."

Türkiye'de çalışma iznine sahip olan yabancı çalışana ikamet hakkı da tanınır. Bu, çalışma iznine sahip olan kişinin, ayrıca bir ikamet izni almasına gerek kalmadan Türkiye'de yaşayabileceği anlamına gelir. Ancak çalışma izni sonlandığında, ikamet izni de otomatik olarak sona ermektedir. Bu bağlamda, çalışma izninin bitiş tarihinden itibaren en fazla on gün içinde, kişinin yeni durumuna uygun bir ikamet izni talebinde bulunması zorunludur. Aksi hâlde, ikamet kuralları ihlal edilmiş sayılacağından, yabancı, sınır dışı edilme riski ile karşı karşıya kalabilir. Sınır dışı kararına rağmen Türkiye'den ayrılmayan yabancılar için idari gözetim önlemleri de devreye alınabilir. Bu yüzden, oturum izninin bitim tarihini dikkatle izlemek ve bitiş tarihinden önceki altmış gün içerisinde yeni duruma uygun bir ikamet izni için başvuruda bulunmak büyük önem taşır. Ancak, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi, Şartlı Mülteci ve Geçici Koruma statüsünde bulunan yabancılara düzenlenen çalışma izinleri ikamet izni yerine geçmemektedir.

• Özel Güvenlik Şirketleri İçin Kurucu, Yönetici, Eğitici ile Şirket Tüzel Kişi Ortağının Yetkilendirdiği Temsilciler (Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 5. madde)
• Özel Güvenlik Görevlileri (Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 10. madde)
• Çarşı ve Mahalle Bekçiliği (Çarşı ve Mahalle Bekçileri Hakkında Kanun 3. madde)
• Mali Müşavirlik (Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu 4. madde)
• Kooperatif Yönetim Kurulu Üyeleri (Kooperatifler Kanunu 56. madde)
• Gümrük Müşavir Yardımcısı (Gümrük Kanunu 227. madde)
• Türkçeden Başka Dille Öğretim Yapan ve Yabancılar Tarafından Açılmış Bulunan Okulların Kurucuları (Özel Öğretim Kanunu 8. madde)
• Özel Hastanelerde Mesul Müdür (Hususi Hastaneler Kanunu 9. madde)
• Diş Hekimliği, (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 30. madde)
• Hastabakıcı (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 63. madde)
• Eczacılık (Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun 2. madde)
• Veterinerlik (Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun 2. madde)
• Uzmanlık Eğitimi Dışında Çalışacak Yabancı Asistanlar (Tıpta Uzmanlık Tüzüğü 20. madde)
• Noter (Noterlik Kanunu 7. madde)
• Hâkim ve Savcı (Hakimler ve Savcılar Kanunu 7. madde)
• Avukat (Avukatlar Kanunu 3. madde)
• Arabulucu (Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 20.madde)
• Bilirkişi (Bilirkişilik Kanunu 12. madde)
• Konkordato Komiseri (Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmeliği 4. madde)
• Stajyer Havacılık Bilgi Yönetimi Memuru (Havacılık Bilgi Yönetimi Personeli Lisans ve Derecelendirme Yönetmeliği 16. madde)
• Fahri Trafik Müfettişi (Karayolları Trafik Kanun Ek 6. madde)
• Taşıma İşleri Organizatörlüğü (Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği 7. madde)
• Acente Sorumlusu, Seyahat Acentesi Sorumlusu (Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu 3. madde)
• Turist Rehberi (Turist Rehberliği Meslek Kanunu 3. madde)
• Kara Suları Dahilinde Balık, İstiridye, Midye, Sünger, İnci, Mercan İhracı, Dalgıçlık, Arayıcılık, Kılavuzluk, Kaptanlık, Çarkçılık, Katiplik, Tayfalık vb. (Kabotaj Kanunu 3. madde)
• Spor Müşavirleri (Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Spor Müşavirleri Atanma ve Çalıştırma Yönetmeliği 5. madde)
• Tarım Alanında İş Aracısı (Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği 6. madde)
• Gemi Acente Yetkilisi ve Gemi Acente Personeli (Gemi Acenteleri Yönetmeliği 7. ve 8. madde)
• Daimî Nezaretçi, Teknik Eleman (Maden Yönetmeliği 125. ve 130. madde)